De christelijke school in relatie tot geestelijke stromingen

In voorgaande hoofdstukken heb ik mijn visie uitgewerkt op het christelijke godsdienstonderwijs en de praktische uitvoering hiervan. Dit ging echt specifiek over het Christendom, niet als iets om kennis op te doen, maar om de manier van leven en geloven.
Maar… in Nederland is het tegenwoordig niet (meer) vanzelfsprekend dat je christen bent. Grotendeels door de toenemende welvaart en ontdekkingen in de wetenschap is er sinds de jaren ’50 een proces van secularisatie ontstaan. Daarbij zijn er door migratie vanuit andere landen naar Nederland veel anders gelovigen in ons land komen wonen, zoals moslims en hindoes. En de laatste jaren is vanuit onder andere Amerika de moderne spiritualiteit in opkomst, ik denk hierbij aan mensen als Derek Ogilvie. Dit betekent dat we in een multiculturele samenleving leven en dit betekent dat onze schoolpopulatie niet bestaat uit alleen maar van huis uit christelijke kinderen. Om beide redenen is het denk ik goed om hier op school aandacht aan te besteden. Daarom wil ik in dit hoofdstuk kort beschrijven wat de Islam, het Hindoeïsme en de spiritualiteit inhouden, om op deze religies vervolgens mijn christelijke visie te geven. In hoofdstuk vijf zal ik aangeven wat dit betekent voor mijn godsdienstonderwijs.

De IslamAllah is de God van moslims en Mohammed in zijn belangrijkste profeet. Deze profeet schijnt geboren te zijn rond 571 na Christus. De vrijdag is de heilige dag voor moslims, op deze dag gaat iedereen naar de moskee.
De Koran is het belangrijkste heilige boek binnen de Islam. Dit wordt gezien als een openbaring van Allah aan Mohammed. In deze Koran staan sommige gedeelten die ook in de Bijbel voorkomen. Binnen de Islam zijn veel verschillende profeten, maar Mohammed is de belangrijkste, ook Jezus zien zij als een profeet. Binnen de Islam zijn veel gedragsregels, in het boek de ‘soenna’ staan alle raadgevingen van de profeet. Daarnaast is er ook de ‘sharia’, wat het islamitische recht is. In veel landen is de hele wetgeving gebaseerd op de sharia. In Nederland zorgt vooral de sharia voor veel ophef, deze sharia is ook niet te verenigen met het Nederlandse recht en kan hier dus niet toegepast worden. (van der Werf, 2002)
Binnen de Islam bestaan twee hoofdstromingen: de soennieten en de sjiieten. De Islam kent de vijf zuilen, ofwel de vijf basisprincipes:
- De geloofsbelijdenis of shahada: Er is maar één God en Mohammed is zijn profeet. 
- De salaat of het gebed: moet vijf keer per dag gedaan worden.
- De zakaat of  de godsdienstige/armenbelasting: 2,5% van het inkomen moet weggeven worden.
- De ramadan: in de negende maanmaand  wordt er tussen zonsop- en zonsondergang niet gegeten en gedronken.
- De bedevaart naar Mekka: dit moet elke moslim minimaal één keer in zijn/haar leven gedaan hebben. (van der Werf, 2002)
In 2009 werd het aantal moslims in Nederland geschat op 907.000, wat 6% van de Nederlandse bevolking is. Het grootste gedeelte bestaat uit Turken (37%) en Marokkanen (36%), verder zijn er onder hen Surinamers, Afghanen, Irakezen, Somaliërs, Pakistani, Iraniërs, westerse allochtonen en enkele autochtonen. (Forum, 2010)

Het HindoeïsmeHet Hindoeïsme komt oorspronkelijk uit India. Zondag is voor hen een heilige dag waarop ze naar hun tempels (mandirs) gaan. De priester wordt een pandit genoemd. Binnen het Hindoeïsme wordt gebruik gemaakt van verschillende boeken: de veda’s en de Bhagavad Gita. (van der Werf, 2002) Hindoes geloven in de oergod Brahma (de schepper), deze vormt samen met Vishnu (de bewaarder) en Shiva (de vernietiger en herschepper) een drie-eenheid. Hindoes geloven in reïncarnatie, samsara genoemd, dit betekent ook dat je daden van nu invloed hebben op een volgend leven, op je karma. Als je een goed karma hebt, krijg je het beter in je volgende leven, dan wordt je geboren in een hogere kaste. (LandelijkeIndiaWerkgroep, 2000) De Indische maatschappij is namelijk verdeeld in kasten, elke kaste heeft zijn eigen rechten en plichten.  Zo zijn er ook regels over met je wel en niet mag omgaan, het is niet vanzelfsprekend dat je omgaat met mensen uit een andere kaste.
Een belangrijk begrip is ‘Dharma’, dit zijn de universele waarden en normen. Het leven van een Hindoe kent vijf fasen:
- De naamgeving
- Aan het eind van het eerste jaar wordt het haar geschoren, waardoor het kind officieel wordt opgenomen in de hindoegemeenschap.
- De inwijding (het kind is geen kind meer, maar zijn jongeling-zijn begint nu.
- Het huwelijk (uithuwelijking maar wel met overleg)
- De lijkverbranding (dit wordt gezien als een feest)

De twee belangrijkste hindoeïstische feesten zijn: het holifeest, wat lijkt op ons nieuwjaarsfeest, hierbij wens je elkaar geluk en leg je ruzie bij. En het Divali, het lichtfeest. (van der Werf, 2002)

Volgens Indiawijzer kan het aantal hindoes in Nederland in 2008 op basis van de gegevens van het CBS geschat worden op 113.000 inwoners. Een groot deel van hen komt uit Suriname. (Indiawijzer, 2008)

Moderne spiritualiteitWanneer je tegenwoordig je televisie aanzet kom je al snel programma’s tegen als ‘astrotv’, ‘Derek Ogilvie, de kinderfluisteraar’,  ‘Char, het medium’ etc. Verder is het ook steeds populairder om te doen aan het oproepen van Mariabeelden, glaasje draaien, voorspellen met tarotkaarten etc. Het heeft allemaal te maken met spiritualiteit, oftewel een ervaring van een geestelijke dimensie van het leven. Mensen, religieus en niet-religieus, gaan op zoek naar wat er nog meer is buiten deze wereld. Om daar hun heil in te zoeken, of om een probleem op te lossen waar ze mee zitten. Of men probeert in contact te komen met de (zogenaamde) geest van overledenen. Verder zijn mensen benieuwd naar hun toekomst en doen daarom aan dingen als glaasje draaien. Nu is dit niet een echte wereldgodsdienst, toch zit hier iets in van een religie. Wanneer ik op zoek ga naar de definitie van religie kom ik het volgende tegen:

“Onder religie wordt gewoonlijk een van de vele vormen van zingeving, of het zoeken naar betekenisvolle verbindingen, verstaan, waarbij meestal een hogere macht, opperwezen of god centraal staat. In bredere zin duidt het woord 'religie' op een algemenere vorm van spiritualiteit, gevoelens, gedachten met betrekking tot de zin van het leven.” (Religie, 2011)

Binnen wat ik de moderne spiritualiteit noem zijn mensen ook op zoek naar zingeving en doen zij dit door middel van hogere machten. Het gaat in dit geval om religie in de bredere zin van het woord.

Mijn visieIk wil voor mijn visie op andere religies beginnen met een Bijbeltekst:

‘Ik ben de Weg, de Waarheid en het Leven. Niemand komt tot de Vader dan door Mij’
(Johannes 14: 6)

De enige manier om bij God te komen is door Jezus. Het enige geloof waardoor wij zalig kunnen worden is het geloof in Jezus, Hij zegt het zelf, Hij is de enige Weg, de enige Waarheid en het enige Leven. Ik ben dus geen aanhanger van de visie dat het niet uitmaakt bij welk geloof we horen om bij God te komen. Dit zou betekenen dat we in elke religie dezelfde God vereren en allemaal op onze eigen manier bij God kunnen komen.
Ten eerste is het zo dat de verschillende religies niet allemaal als einddoel in het leven, het komen bij een god of in een hiernamaals hebben. Sommige religies geloven meer in een uiteindelijke bevrijding, ik denk aan religies waarbij men gelooft in reïncarnatie. Bij de islam gaat het uiteindelijke om het volledig onderwerpen aan Allah. (Migliore, 1991) Verder laat bovenstaande Bijbeltekst zien dat er echt maar één Weg is.
Dit wil echter niet zeggen dat een Hindoe of een Moslim niet zalig kan worden. De Bijbel zegt het volgende:

“Want uit genade zijt gij zalig geworden door het geloof; en dat niet uit u, het is Gods gave.” (Efeze 2: 8)

We moeten niet vergeten dat het komen tot geloof niet ons eigen werk is, maar Gods werk. Dat ik christen ben heb ik aan God te danken. Gods kracht kunnen en mogen we niet onderschatten, dus ook een anders gelovige kan zalig worden, maar dan nog altijd via Christus.

Gastvrijheid                     Hiervoor benoem ik alleen het feit of er heil is in andere religies. Ik wil ook mijn visie benoemen op onze christelijke houding ten opzichte van deze religies. H.J. Takken schrijft een aansprekend verhaal over onze houding tegenover anderen. Het korte verhaaltje gaat over een vluchteling die hij een tijdje geleden heeft ontmoet, deze man begon zijn verhaal te vertellen. En hoe langer de man vertelde over alle gruwelen, hoe meer medelijden hij met hem kreeg. Dan staat er:

“Tot het moment dat hij liet doorschemeren dat er bloed aan zijn handen kleefde. De grond was hem te heet onder de voeten geworden, omdat hij zelf een moord gepleegd had. Toen veranderde mijn houding. (…) Later ontmoette ik hem weer. Hij had onderdak gevonden bij een boer die wel om hem gaf. Deze boer wilde niet meer terugdenken aan het verleden van Moesa, zoals de vluchteling heet. Hij vergaf hem zijn onbesuisde en verschrikkelijke daad. Hij had Moes aan werk geholpen; en aan een vrouw, namelijk één van zijn zeven dochters. Moesa is later teruggekeerd en heeft, met gevaar voor eigen leven, ongelooflijk veel betekend voor zijn verdrukte volk.” (Takken, 1994)

Moesa was voor de boer een vreemdeling, toch trok de boer zich zijn lot aan. Hij ontfermde zich over hem. De belangrijkste principes die in dit verhaal centraal staan zijn openheid, gastvrijheid en bereidheid te delen. Het verhaal hierboven gaat over Moshe, oftewel over Mozes en is gebaseerd op het Bijbelverhaal uit Exodus. De boer is Jethro die zich ontfermd over Mozes. Mozes was voor hem een vreemdeling.
De principes die ik noem zijn te vertalen naar onze tijd. Ook wij moeten open en gastvrij zijn voor ‘vreemdelingen in ons midden’. (Takken, 1994)
Dit is ook de houding die ik graag zou willen en ook probeer te hebben tegenover allochtonen of anders gelovigen. Ik wil geen afkeurende houding hebben tegenover hen, maar ik wil gastvrij, open en bereid om te delen zijn. Ik ben eens op bezoek geweest bij en Marokkaanse moeder van een jongetje uit mijn stageklas. Toen ik haar vroeg of ik eens bij haar langs mocht komen in verband met een onderzoeksvraag waar ik aan werkte was ze gelijk al enthousiast, ze wilde mij (en een vriendin) graag bij haar thuis uitnodigen. Toen we daar kwamen werd natuurlijk gelijk een grote schaal met allerlei koekjes op tafel gezet. Toen wij na een tijdje nog maar één koekje hadden genomen, benoemde ze zelf nog even dat het in haar cultuur heel gewoon was om meer koekjes te nemen en dat we dus ook zeker meer mochten pakken. Verder was in dat gesprek heel open en gastvrij, ze wilde ons alles vertellen en haar ideeën graag met ons delen. Wanneer ik waarschijnlijk hetzelfde bije en Nederlandse moeder had gevraagd, dan was zij van tevoren waarschijnlijk wel iets argwanender geweest. Want wat wil de stagejuf van mijn zoontje bij ons thuis komen doen? Terwijl het bij deze Marokkaanse moeder erg vanzelfsprekend scheen te zijn.
Ik merkte dat men in deze cultuur erg gastvrij is en ik denk dat we daar wel een voorbeeld aan kunnen nemen.

Moderne spiritualiteit
Ik wil nog specifiek iets schrijven over moderne spiritualiteit. Ik geloof dat deze vormen van het zoeken naar zingeving echt bij de duivel vandaan komen en dat degenen die zich hier mee bezig houden ook rechtstreeks in contact komen met de duivel. De Bijbel waarschuwt ons in onder andere Leviticus 19 en Deuteronomium 18 voor waarzeggers en tovenaren, iemand die zich mengt met zulke dingen is een gruwel in de ogen van de Heere.